112ste geboortedag van Gerard Bruning

Dichter en essayist, geboren te Amsterdam in 1898, overleden op 8 oktober 1926 te Nijmegen.

Het kunstwerk als kunstwerk (en tant que kunstwerk!) ontgaat elk buiten-kunstelijk a-priorisme en het handhaaft zich in weerwil van manifest en program. Wie ooit met artistiek program of manifest Rembrandt en Vondel dacht te treffen, treft zichzelf en wie aan hun werk een 'kunst'-gehalte zou ontzeggen op grond van buiten-kunstelijke a-priorismen vecht met een houten zwaard maar zonder trefkans. Het gaat op een bepaald moment in de kunst om niets anders dan de kunst en op een ander bepaald moment (of tegelijkertijd!) om niets anders dan de mens, maar ditmaal worden de normen vanzelve van hoger orde, omdat nù het criterium niet de kunst maar de mens is. Wie beide momenten verwart, vertroebelt het inzicht en men zal er dàn toe moeten komen, ofwel terwille van de kunst een gore cochonnerie, ofwel terwille van een buiten-kunstelijk a-priorisme het stichtelijk versje te aanvaarden. Maar wie beide momenten te rechter tijd hanteert, - en elke kunst-gevoelige hanteert die momenten wat hij er in theorie ook over beweren moge, - zal de cochonnerie verwerpen omdat het op een bepaald moment om de mens en alleen om de mens gaat, het stichtelijk versje, omdat het op een bepaald moment om de kunst en alleen om de kunst gaat.

Fragment uit 'De ontijdige saxophonist', in De Morgen, 18 maart 1926.

IJspret van Avercamp in het Rijksmuseum

Hendrick Avercamp, IJsgezicht bij een brouwerij. 1610-1615 Londen, National Gallery

Rijksmuseum: Voor het eerst toont het Rijksmuseum een overzichtstentoonstelling van Hendrick Avercamp, de bekendste schilder van ‘Hollandse’ winterlandschappen uit de 17de eeuw. Als eerste Nederlandse kunstenaar specialiseerde hij zich in het schilderen van winterlandschappen met ijspret. Ons beeld van het leven in de strenge winters in de Gouden Eeuw wordt na 400 jaar nog altijd bepaald door Avercamps ijsgezichten met prachtige verhalende details van schaatsende paartjes, kinderen die elkaar bekogelen met sneeuwballen of een man die door het ijs zakt. Naast bijna twintig van zijn beste schilderijen worden in deze tentoonstelling dertig van zijn mooiste tekeningen uit internationale musea en privécollecties samengebracht. De tentoonstelling Hendrick Avercamp: IJspret is van 20 november 2009 tot en met 15 februari 2010 in het Rijksmuseum te zien. Vervolgens van 21 maart tot 5 juli 2010 in de National Gallery of Art in Washington.

Onder redactie van Pieter Roelofs is het overzichtswerk Hendrick Avercamp. De meester van het ijsgezicht verschenen. U vindt het hier.

Aartsbisschop Nichols over beelden uit de Spaanse Gouden Eeuw

De aartsbisschop van Westminster over Sint Franciscus, Maria Magdalena, de dode Christus en het verschil tussen schoonheid en aantrekkelijkheid. Naar aanleiding van de tentoonstelling The Sacred Made Real in de Britse National Gallery met beelden en schilderijen gemaakt door Pedro de Mena, Gregorio Fernández, Diego Velázquez en Francisco de Zurbarán.

Pierre Audi over theater en traditie

Pierre Audi: Op het gevaar af een aantal collega’s en beleidsmakers tegen de haren in te strijken, moet het mij van het hart dat het voortbestaan van deze kunstvorm gevaar loopt door de weigering om te accepteren dat theater in een traditie staat. Artistiek leiders zijn vrij om te programmeren en te regisseren wat hen aanspreekt – uiteindelijk kan niemand ‘voor allen alles’ zijn, er moeten keuzes gemaakt worden en in die keuzes wordt hun visie zichtbaar – maar in het huidige theaterlandschap is er te veel van het een en te weinig van het ander.

Pierre Audi (Beiroet 1957) groeide op in Libanon en Parijs en studeerde geschiedenis in Oxford. Sinds 1988 is hij artistiek directeur van De Nederlandse Opera, waar hij onder andere een Monteverdi-cyclus, een Mozart-cyclus en Wagner's Der Ring des Nibelungen regisseerde. Audi is de eerste winnaar van de Johannes Vermeer Prijs.

Hollanders aan de Hudson

A view of Dutch Manhattan from Governor's Island, circa 1660

De tentoonstelling Hollanders aan de Hudson is van 5 september tot 29 november 2009 te bezoeken in het Westfries Museum.

Westfries Museum: De expositie is gewijd aan het werk van de Amerikaanse kunstenaar Len Tantillo. Al meer dan 25 jaar legt hij zich toe op het verbeelden van de geschiedenis van zijn eigen woonomgeving, de staat en de stad New York. Daaronder ook de periode dat de Hollanders langs de oevers van de rivier de Hudson de kolonie Nieuw Nederland vestigden. Als historicus met potlood en penseel geeft Len Tantillo de Nederlandse ‘roots’ van de Verenigde Staten een gezicht.

L.F. Tantillo

De website van de heer Tantillo vindt u hier.

Alexander Solzjenitsyn

Russische schrijver geboren te Kislovodsk op 11 december 1918. Gestorven een jaar geleden te Moskou (3 augustus 2008).

Een woord van waarheid

(...)

Ze zullen ons vragen wat de literatuur vermag tegen de genadeloze aanval van openlijk geweld. Maar laten we niet vergeten dat het geweld niet alléén voorkomt en ook niet alléén kan voorkomen: de leugen is zijn onvermijdelijke bondgenoot. Tussen hen bestaat een zeer intieme, natuurlijke en diepe band; het geweld kan zich alleen met de leugen maskeren en de leugen kan zich alleen handhaven met geweld. Iedereen, die eens het geweld heeft uitgeroepen tot zijn methode, moet onverbiddelijk de leugen tot zijn principe kiezen. Bij zijn geboorte handelt het geweld openlijk en is zelfs trots op zichzelf.
Maar nauwelijks heeft het zich genesteld en versterkt, of het voelt de lucht rondom zich al ijler worden en kan zijn bestaan alleen nog rekken door zich te hullen in een waas van leugens, door zich te verschuilen achter zoetgevooisde retoriek. Het geweld grijpt je niet noodzakelijk en niet altijd meteen naar de keel om je te wurgen. Het gebeurt vaker, dat het alleen van zijn onderdanen eist, dat ze trouw zweren aan de leugen, medeplichtig worden aan de leugen.
En de simpele stap van een eenvoudig, moedig mens is niet deel te nemen aan de leugen, geen leugenachtige handelingen te ondersteunen. Laat de leugen in de wereld komen, laat ze zelfs over de wereld heersen, maar niet dank zij mij. Voor kunstenaars en schrijvers is het echter mogelijk meer te doen: zij kunnen de leugen overwinnen. In het gevecht met de leugen heeft de kunst altijd overwonnen en zal ze altijd overwinnen! En haar overwinning zal voor iedereen duidelijk en onweerlegbaar zijn! De leugen kan het tegen veel in de wereld opnemen, maar niet tegen de kunst.
En zodra de leugen verjaagd zal zijn zal de naaktheid van het geweld zich in al haar weerzinwekkendheid onthullen en dan zal het geweld, seniel geworden, omlaag storten.
Dat is de reden, vrienden, waarom ik denk dat wij in staat zijn de wereld op dit withete uur te helpen. We moeten geen excuses zoeken in het feit dat we ongewapend zijn, we moeten ons niet overgeven aan een zorgeloos leven, we moeten ten strijde trekken.
Spreekwoorden over de waarheid zijn geliefd in Rusland. Ze geven op een bezonken en soms zeer trefzekere manier uiting aan de niet onbelangrijke, harde ervaring van het volk:

Een woord van waarheid zal zwaarder wegen dan de hele wereld.

Op een dergelijke denkbeeldig-fantastische inbreuk op de wet van het behoud van massa en energie zijn mijn eigen activiteiten en mijn oproep tot de schrijvers van de wereld gebaseerd.

Slot van de niet uitgesproken rede van Alexander Solzjenitsyn geschreven ter gelegenheid van de toekenning van de Nobelprijs voor letterkunde 1970

Het menselijke lichaam

Mark Gauvreau Judge over de tentoonstelling Paint Made Flesh van The Phillips Collection, moderne kunst, het menselijke lichaam, schoonheid en een live optreden van Michael Jackson.



De tentoonstelling



Michael Jackson - You Rock My World (live)

Fresco's Michelangelo in de Cappella Paolina gerestaureerd

Rome Reports: The Pauline Chapel is the last chapel that Michelangelo painted. These frescoes are nearly 500 years old. With good reason, the Vatican has just restored them.

Museumnacht te Leiden

Zaterdag 4 juli 2009 vanaf 20.00 uur museumnacht te Leiden. Aanbevolen is de zestiende eeuwse schilderkunst in Stedelijk Museum De Lakenhal.

K. van Mander in Het Schilder-boeck (1604): eenighe aerdige schoon stucken die in de rasende Diluvie der beeldtstorminge niet vergaen / maer ten ghelucke noch over zijn gebleven.

Cornelis Engebrechtsz., Drieluik met de Kruisiging van Christus, eerste kwart zestiende eeuw, olieverf op paneel. Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden

Dit zijn twee Altaertaelen met deuren / welcke eerstijd pleghen te staen buyten Leyden in een clooster-kerck / ghenaemt tot Marien-Poel. Het een stuck is de binnen-tafel / een Crucifix met de twee Moordenaers / Marien, Ioannes, en anderen omstandt te Peerdt en te voet / seer fraey en wel gedaen: in de rechter deur / d'Offerhande van Abraham: en in de slincke / een Serpentbijtinge. De ander Tafel is een afdoeninghe van het Cruys / met noch daer rontom by ghevoecht in cleyne perckxkens ses ander weeningen van Maria: in de deur comen Prianten als ick meen / en is alles seer aerdich en constigh ghedaen.

Cornelis Engebrechtsz., Drieluik met de Bewening van Christus, eerste kwart zestiende eeuw, olieverf op paneel. Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden

Marike Hoogduin-Berkhout: Belangrijker dan de drieluiken van Engebrechtsz. was het drieluik door Lucas van Leyden, het Laatste Oordeel voorstellend en in 1526-1527 gemaakt in opdracht van de Leidse houthandelaar Claes van Zwieten (overl. 1525). Oorspronkelijk bevond het zich in de doopkapel van de Pieterskerk; het werd tijdens de Beeldenstorm in 1566 overgebracht naar het St. Catharinagasthuis. Ook dit drieluik bleef bewaard en werd in 1577 in de Burgemeesterskamer van het stadhuis opgehangen. Van Mander geeft een lyrische omschrijving van het schilderij waarbij hij vooral de naakten roemt die Lucas 'op het leven wel heeft ghemerckt / bysonder de Vrouwen naeckten / die hy van lieflijcke carnatie heeft gheschildert', terwijl anderen weer wat meer 'cantigh' of 'ghesneden' zijn. Ook de scènes met de twee beschermheiligen van de stad - Petrus en Paulus - op de achterzijde van de zijluiken vindt Van Mander prachtig geschilderd, zelfs 'beter gecoloreert en vloeyender ghedaen' dan de voorstelling op het middenpaneel. Hij concludeert dan ook dat het drieluik een zo belangrijk werk is, 'datter groote uytheemsche Potentaten nae hebben laten vraghen om te coope', waarmee Van Mander de eerste is die de onderhandelingen tussen het stadsbestuur en Rudolf II van Praag (1522-1612) inzake de beoogde aankoop van het schilderij beschrijft. Het aanbod is echter 'van den edel heeren aldaer beleefd'lijck afgheslaghen', omdat het stadsbestuur 't' hun vermaert Borgher [Lucas van Leyden] ten eeren niet begheeren te missen / wat groote sommen gheldts men daer voor oock wilde gheven'. Dit was wederom het bewijs van de macht en schoonheid van de schilderkunst, of zoals Van Mander dat schrijft 'welcken glans der eer ende edel Schilderconst heerlijck met ee[n] wederschijn daer en blinckende maeckt'.

Lucas van Leyden, Drieluik met het Laatste Oordeel, 1527, olieverf op paneel. Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden

Master Paintings Week London

Van 4 tot 10 juli 2009 te Londen. De galleriën gespecialiseerd in Oude Meesters en de veilinghuizen Christie's en Sotheby's organiseren de week. Direct meer weten?
- catalogus;
- praktische informatie.

Eén stuk is in ieder geval niet meer te koop. Nationaal Museum Paleis Het Loo kocht, uiteraard na afdingen, een schilderij van de Utrechtse caravaggist Gerard van Honthorst bij Johnny van Haeften. Bewonder hieronder de Allegorie van vrede en welvaart en lees het verhaal over de ontdekking en de betekenis.


Allegorie van vrede en welvaart, 1629, olieverf op doek.

Art.view: Identifying undiscovered paintings is, of course, what every dealer dreams of. In January Mr van Haeften, one of London’s most Knowledgeable dealers in paintings from the Dutch golden age, travelled to New York where he bought a pretty picture by Gerrit van Honthorst. It is of three small children feeding fruit to a spotted animal that could be a leopard or a cougar in a halter (pictured top).

The painting, which had been bought by the American vendor’s father in the 1920s, was estimated to fetch $70,000-90,000. But Mr van Haeften, betting on his superior knowledge of the genre, bid up to $165,000 to secure the picture ($200,500 with commission and taxes).

Back in the London, he had it cleaned and set a young researcher, Dave Dallas, to work on it. Looking at the painting over several weeks, the two men realised that the date on it was not 1649, as stated by Sotheby’s in the catalogue of its January sale, but 1629.

The date is important. Frederick Henry, Prince of Orange, was still on the throne (he died in 1647), and the painting, “An Allegory of Peace and Plenty”, celebrates the Dutch conquest of Brazil. The three youngsters are Frederick Henry’s children, Prince Willem and the little princesses, Louise Henriette and Henriette Amalia. The cat is a jaguar and the halter actually orange ribbons restraining it, symbolic of the taming of South America by the House of Orange, which is enjoying the fruits of its conquest. A royal commission gives the painting a provenance it never had before.

Mr van Haeften had hoped to make his royal van Honthorst the star of his Master Paintings Week. Then he got a call from Het Loo in the Netherlands. Until recently a palace belonging to the Dutch royal family, Het Loo is now a museum to the House of Orange Nassau. The trustees would like to buy the picture, and please could they have a discount on the $575,000 Mr van Haeften was asking for it. How much, he won’t say. “We reached a happy conclusion all round.”

Filmtip: Taking Sides (Der Fall Furtwängler) [2001]

In de nacht van zaterdag 13 op zondag 14 juni 2009 van 1:10 tot 2:55 uur te zien op BBC 2. Film van István Szabó naar het toneelstuk van Ronald Harwood over de Duitse dirigent Wilhelm Furtwängler en zijn rol in Nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel het onderwerp (verhouding kunst - politiek - persoon) fascinerend is, waren de meeste kritieken niet lovend...

Die Welt: Dabei weiß allein das Taschentuch im Abspann, an dem sich der historische Furtwängler die eben von Goebbels' Händedruck befleckten Finger abwischt, viel mehr über Ambivalenzen des Lebens als Szabó uns glauben macht.

Kunt u de trailer hierboven niet afspelen? Kijk dan hier.

Meer info over de film vindt u hier

Meer info over Furtwängler vindt u hier en hier.

Tentoonstelling Jan Lievens in het Rembrandthuis

Van 17 mei tot 9 augustus 2009 is in het Museum Het Rembrandthuis de tentoonstelling Jan Lievens (1607-1674). Loopbaan van een wonderkind te bezichtigen. De tentoonstelling is tot stand gekomen middels een samenwerking tussen de National Gallery of Art en het Milwaukee Art Museum uit de Verenigde Staten.

Erik Spaans in het FD: Dat het geschilderde oeuvre van Lievens zeer divers en een beetje onevenwichtig is, wil overigens niet zeggen dat hij geen meesterwerken in olieverf zou hebben geproduceerd. Voor de goede orde: er hangen weergaloze schilderijen in het Rembrandthuis. Een anekdotisch tafereel met kaartspelers bijvoorbeeld, waarop twee mannen zich in een herberg laten verrassen door de dood (in de vorm van een skelet). Of een teder zelfportret waarop de schilder zich en profil heeft weergegeven en waar een enkele wang oplicht in het duister.

Er zijn prachtige grijsaards met woeste baarden en melancholieke blikken. Een kruisiging toont een gekwelde Christusfiguur die voor een inktzwarte onweerslucht lijkt te zweven tussen hemel en aarde. En - misschien wel het mooiste werk van de tentoonstelling - een dramatische en prachtige uitgelichte voorstelling van Job op de mestvaalt. Een bleke, halfnaakte, deerniswekkende figuur met een gerimpeld lijf en hangende schouders. In de woorden van gastconservator Arthur Wheelock 'elke vezel van zijn lichaam maakt duidelijk dat deze man aan het einde van z'n Latijn is'.

De bewening van Christus, ca. 1640, olieverf op doek. Bayerische Staatsgemäldesammlungen, München, Alte Pinakothek

Arthur Wheelock, curator northern baroque painting van de Amerikaanse National Gallery of Art heeft de catalogus verzorgd: Jan Lievens: A Dutch Master Rediscovered. Hij schreef ook een brochure die kosteloos te downloaden is (PDF).

Barbara Tempchin interviewde Arthur Wheelock over Lievens:

The Leiden Years (1620–1632)



London and Antwerp (1632–1644)



Return to the Netherlands (1644–1674)



Meer info:

- National Gallery of Art

- Milwaukee Art Museum

- Museum het Rembrandthuis

Vader Thijm

Biografie van een koopman-schrijver door Michel van der Plas van ƒ 79,50 voor € 2,50 bij De Slegte (644 blz., geïll., Anthos/Lannoo 1995).

Prof. Jan Bank in NRC Handelsblad:
Michel van der Plas, die zijn meesterproef als biograaf heeft afgelegd in een historisch portret van de Vlaamse dichter Guido Gezelle, had dus drie mogelijkheden om Josephus Albertus Alberdingk, sinds 1855 genaamd Alberdingk Thijm (1820-1889) te benaderen: de estheet en historicus; zijn karakter en talent; of de cultureel begaafde emancipator van een onderkomen katholiek volksdeel. Hij laat alle drie dimensies aan bod komen, maar is met hoofd en hart het meest bij de tweede, de persoon van Alberdingk Thijm, die hij uit een mengeling van achting en vertrouwelijkheid 'Thijm' is gaan noemen. Daarom betitelde hij zijn boek als Vader Thijm, daarmee tot uitdrukking brengend dat het hem vooral te doen is om de vader, zijn echtgenote, een monument van 'zelfvertroeteling', en zijn kinderen.

Boodschap aan de kunstenaars

Deze wereld waarin wij leven, heeft behoefte aan schoonheid om niet aan wanhoop ten onder te gaan. Evenals de waarheid brengt de schoonheid vreugde in het hart van de mensen: het is die kostbare vrucht die weerstand biedt aan de tand des tijds, die de generaties verenigt en hen doet delen in de bewonde­ring.

Fragment uit de Boodschap aan de kunstenaars, Concilievaders van het Tweede Vaticaans Concilie, 7 december 1965.

Bozzetti

Georg Anton Urblaub, 'Paulus preekt voor de Areopagus in Athene', Alte Galerie am Landesmuseum Joanneum, Graz.

Rijksmuseum Twenthe: Bozzetti, in olieverf geschilderde schetsen op doek, werden ter voorbereiding van altaarstukken, schilderijen of monumentale fresco's gemaakt. Het Rijksmuseum Twenthe toont ruim 50 unieke bozzetti uit de collectie van de Alte Galerie am Landesmuseum Joanneum in Graz. Deze collectie is aangevuld met werken van Rubens en Tiepolo uit respectievelijk Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam en het Rijksmuseum Amsterdam.

Een echte Toorop?!

Museum Het Valkhof, Nijmegen: Na de succesvolle tentoonstelling 'Jan Toorop - Portrettist' (2003) besteedt het museum opnieuw aandacht aan deze bekende en geliefde kunstenaar. Ditmaal staan het werk en de contacten uit zijn Nijmeegse periode (1908-1916) centraal, met als belangrijk onderdeel zijn 'cultureel ondernemerschap'. Toorop deed namelijk goede zaken met reproducties van zijn populairste werk, die hij soms zelf inkleurde en signeerde. Verkoopsters brachten die op straat vanaf de handkar aan de man. De tentoontstelling biedt een overzicht van deze 'echte Toorops' met een aantal originele werken die hieraan ten grondslag lagen. Daarnaast wordt de correspondentie van de kunstenaar gepresenteerd, waarvan het museum belangrijke stukken in de collectie heeft. Tevens zijn de meest bijzondere werken opgenomen die tijdens een tweetal druk bezochte kijkdagen door particuliere eigenaren zijn ingebracht

Regisseur Anneloor van Heemstra maakte een impressie van de diverse onderwerpen die in de tentoonstelling 'Een echte Toorop?!' aan bod komen.

Caravaggio in Holland

Caravaggio en de Utrechtse Caravaggisten staan centraal in een tentoonstelling in het Städel Museum te Frankfurt. Carravaggio in Holland is tot 26 juli 2009 te bezichtigen.

Een bespreking van de hand van Eduard Beaucamp kun je lezen in de Frankfurter Algemeine Zeitung. Alvast een voorproefje:

Die Genre-Parade des Städel hat im ersten Saal ein ernstes und gewichtiges Vorspiel jenseits aller Lustbarkeiten und Frivolitäten. Caravaggios „Dornenkrönung“ aus Wien erschließt die tieferen Schichten seines barocken Realismus: Zwei grobe Schergen traktieren den gebeugt sitzenden, blutenden Christus mit Stöcken. Als kalter, unbeteiligter Voyeur drängt sich ein gepanzerter Soldat seitlich in die Szene. Caravaggio lässt den Gefolterten in den leer gelassenen, unteren Bildraum starren und artikuliert damit durchdringenden Schmerz und abgrundtiefe Verlorenheit. Diesem Meisterwerk, das zuletzt 2001 in Berlin zu sehen war, sind zwei recht getreue Paraphrasen der „Dornenkrönung“ von Bartolomeo Manfredi und von Baburen an die Seite gestellt, die gleichfalls um den Kopf Christi als Zentrum des Leidens kreisen, aber Caravaggios Tiefsicht nicht erreichen.

Laatste Avondmaal - Leonardo Da Vinci

Timothy Verdon in L'Osservatore Romano: In the Supper of the refectory of Santa Maria delle Grazie, Christ opens his arms in the gesture he made the following day, on the cross. Leonardo conceived of the pose of Christ as a function of the next action in the sacred drama, which is depicted on the opposite wall of the refectory. The majestic psychological presence, the unfathomably interiority are attributes of someone who contemplates and accepts his own death.

Leonardo da Vinci, Ultima Cena, Milano, Santa Maria delle Grazie, 1494 - 1498

Bekijk de afbeelding in hoge resolutie.

Over schoonheid

Up until the 19th century nearly every major religion took it for granted that one of the divine attributes of God was beauty itself. Where you found even the least bit of beauty you found some small part of God in it. The modern notion, however, of beauty being in the eye of the beholder, or that everything is beautiful, is one that leads us away from the originator of beauty and into the void. And of course, if everything is beautiful, then nothing is beautiful. This conflict is the subject of today's lecture.

Via Charles

Vermeers Dame met de Weegschaal in Rijksmuseum

Van 11 maart tot en met 1 juni 2009 te zien in het Rijksmuseum te Amsterdam. Naast de volgende meesterwerken van Johannes Vermeer uit de vaste collectie: De Melkmeid, de Brieflezende vrouw, De liefdesbrief en het Gezicht op huizen in Delft.


Gematigdheid en een evenwichtig oordeel vormen de centrale boodschap.

Zie de website Essential Vermeer voor een interactieve analyse van het schilderij.

Meer info over de tentoonstelling vind je hier.