maandag 3 augustus 2009

Alexander Solzjenitsyn

Russische schrijver geboren te Kislovodsk op 11 december 1918. Gestorven een jaar geleden te Moskou (3 augustus 2008).

Een woord van waarheid
(...)

Ze zullen ons vragen wat de literatuur vermag tegen de genadeloze aanval van openlijk geweld. Maar laten we niet vergeten dat het geweld niet alléén voorkomt en ook niet alléén kan voorkomen: de leugen is zijn onvermijdelijke bondgenoot. Tussen hen bestaat een zeer intieme, natuurlijke en diepe band; het geweld kan zich alleen met de leugen maskeren en de leugen kan zich alleen handhaven met geweld. Iedereen, die eens het geweld heeft uitgeroepen tot zijn
methode, moet onverbiddelijk de leugen tot zijn principe kiezen. Bij zijn geboorte handelt het geweld openlijk en is zelfs trots op zichzelf.
Maar nauwelijks heeft het zich genesteld en versterkt, of het voelt de lucht rondom zich al ijler worden en kan zijn bestaan alleen nog rekken door zich te hullen in een waas van leugens, door zich te verschuilen achter zoetgevooisde retoriek. Het geweld grijpt je niet noodzakelijk en niet altijd meteen naar de keel om je te wurgen. Het gebeurt vaker, dat het alleen van zijn onderdanen eist, dat ze trouw zweren aan de leugen, medeplichtig worden aan de leugen.
En de simpele stap van een eenvoudig, moedig mens is niet deel te nemen aan de leugen, geen leugenachtige handelingen te ondersteunen. Laat de leugen in de wereld komen, laat ze zelfs over de wereld heersen, maar niet dank zij mij. Voor kunstenaars en schrijvers is het echter mogelijk meer te doen: zij kunnen de
leugen overwinnen. In het gevecht met de leugen heeft de kunst altijd overwonnen en zal ze altijd overwinnen! En haar overwinning zal voor iedereen duidelijk en onweerlegbaar zijn! De leugen kan het tegen veel in de wereld opnemen, maar niet tegen de kunst.
En zodra de leugen verjaagd zal zijn zal de naaktheid van het geweld zich in al haar weerzinwekkendheid onthullen en dan zal het geweld, seniel geworden, omlaag storten.
Dat is de reden, vrienden, waarom ik denk dat wij in staat zijn de wereld op dit withete uur te helpen. We moeten geen excuses zoeken in het feit dat we ongewapend zijn, we moeten ons niet overgeven aan een zorgeloos leven, we moeten ten strijde trekken.
Spreekwoorden over de waarheid zijn geliefd in Rusland. Ze geven op een bezonken en soms zeer trefzekere manier uiting aan de niet onbelangrijke, harde ervaring van het volk:

Een woord van waarheid zal zwaarder wegen dan de hele wereld.

Op een dergelijke denkbeeldig-fantastische inbreuk op de wet van het behoud van massa en energie zijn mijn eigen activiteiten en mijn oproep tot de schrijvers van de wereld gebaseerd.
Slot van de niet uitgesproken rede van Alexander Solzjenitsyn geschreven ter gelegenheid van de toekenning van de Nobelprijs voor letterkunde 1970