Het avondrood der filosofen

Boek van Giovanni Papini (Il crepuscolo dei filosofi, 1905), vertaald en ingeleid door Robert Lemm. Nu voor € 5,99 in de ramsj bij De Slegte.

Uitgeverij Aspekt: De verwantschap tussen Jorge Luis Borges en Giovanni Papini ligt voor de hand. Papini heeft in zijn grote dagen als tegendraadse essayist via het Italiaanse podium een stuk wereldopinie beheerst. Over zijn eigen leven en worstelingen daarin met goed en kwaad schreef hij boek na boek. Voor Borges, die hem uitverkoos in zijn Bibliotheek van Babel, stond Papini zo hoog omdat hij wist te negeren en te verguizen wat het leven verkleint en verslechtert. Papini staat als stilist naast Luis de León, Unamuno, Donoso Cortés, Joseph de Maistre en Léon Bloy. Door het werk van Papini herkende Borges zijn eigen weg naar de geheimen in zichzelf. "Ik weet zeker," aldus Papini in zijn aanval op de zogenoemde gevestigde filosofie, "dat er ondanks het smalende zwijgen der verheven wijsgeren en poseurs van de hoogdravende wetenschap, onbekende jonge vrienden zijn die onder mijn zweepslagen en dolkstoten de vrolijke pagina's en paden zullen vinden". Kant, Hegel, Schopenhauer, Comte, Spencer en Nietzsche gaan voor de bijl en een van zijn grote voorkeuren is Borges die juist deze diatribe van Papini als geestelijke gids adopteerde.

Papini werd geboren in 1881 en stierf in 1956. Hij evolueerde tijdens zijn stormachtige loopbaan van literatuurhistoricus en dichter tot pragmaticus, romanticus en zelfs atheïst om in het begin van de jaren twintig toch weer het reddende christendom te omhelzen, zoals hij getuigde in zijn controversiële Storia de Cristo. Wat met Het avondrood der filosofen uit 1905 was begonnen en uitliep op de melancholieke autobiografie Een afgeleefde man (1911) kwam na zijn bekering naar buiten in vlijmscherpe commentaren bij iedereen en alles wat naam had. Papini vereenzelfvigde zich met Michelangelo en Augustinus. Pas door zijn tijdelijke adhesie met Mussolini kwam Papini tot een zwanenzang in De duivel, welke een sluier van stilte over hem legde. Borges bracht hem opnieuw voor het voetlicht. Met welk een hartstochtelijke luciditeit deze Italiaanse gigant, een moderne herontdekking nu van Robert Lemm, zijn bestorming inleidde, is te lezen in dit nog altijd actuele boek. De schoolvossen, die uitmaken wat we wel en niet mogen lezen, zullen er weer aanstoot aan nemen. De nomaden halen glunderend hun hart aan hem op!